دهانشویه ها از محصولات بهداشتی پرطرفدار در جوامع مدرن هستند؛ حتی کسانی که از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بیزارند ترجیح می دهند حداقل از دهانشویه استفاده
کنند. اگر شما هم تا به حال برای خرید دهانشویه به سوپرمارکت یا داروخانه مراجعه کرده اید حتما می دانید که این محصول انواع و اقسام مختلفی دارد؛ از سفید کننده
گرفته تا خوشبو کننده، ضدعفونی کننده و دهانشویه های درمانی. اما همه چیز به این عبارت های وسوسه انگیز ختم نمی شود! انتخاب اشتباه دهانشویه و اشتباه در شیوه
مصرف آن می تواند نتیجه عکس داشته باشد و حتی باعث افزایش زردی دندان ها و احتمال سرطان دهان شود! اما نگران نباشید؛ دکتر آرش منصوریان، متخصص بیماری های دهان،
فک و صورت و دانشیار دانشکده دندانپزشکی و دکتر معصومه حسنی طباطبایی، متخصص دندانپزشکی ترمیمی شما را در انتخاب دهانشویه مناسب و شیوه صحیح استفاده از آن راهنمایی
می کنند.
چند نوع دهانشویه داریم؟!
به طور کلی انواع دهانشویه ها را می توان به دو دسته درمانی و غیردرمانی تقسیم کرد: دهانشویه های درمانی همان طور که از نام شان پیداست برای درمان بعضی بیماری
ها ازجمله بیماری های لثه، بدبویی دهان و … استفاده می شوند. این نوع از دهانشویه ها باید توسط پزشک تجویز شوند چرا که اگر بیمار به صورت خودسرانه از آنها استفاده
کند ممکن است دچار عوارض شود. دهانشویه های غیردرمانی بیشتر برای موارد بهداشتی به کار می روند و انواع این دهانشویه ها در بازار قابل دسترس هستند. بعضی آنها
حاوی الکل و برخی دیگر فاقد الکل هستند. مزیت دهانشویه های حاوی الکل این است که راحت تر جذب مخاط دهان، لثه و … می شوند و اثرگذاری شان بیشتر است. اما مضراتی
هم دارند ازجمله اینکه می توانند دهان را خشک کنند و اگر طولانی مدت استفاده شوند حتی می توانند باعث سرطان های داخل دهانی شوند، بنابراین دهانشویه های فاقد
الکل گرچه مزیت الکل را ندارند اما مضرات حاصل از آن را نیز ایجاد نمی کنند و ایمن تر هستند.
مصرف مداوم وخطرتغییر رنگ دندان
همان طور که گفته شد دهانشویه های حاوی الکل می توانند باعث خشکی دهان شوند. وقتی دهان خشک شود زمینه برای ایجاد بوی بد نیز فراهم می شود. علاوه براین بعد از
غذا خوردن همیشه مقداری از مواد غذایی روی سطح مینای دندان باقی می ماند؛ در چنین حالتی وقتی از دهانشویه های درمانی استفاده می کنیم، ممکن است با مواد غذایی
واکنش نشان دهد و با ایجاد محیط اسیدی به مینای دندان آسیب بزند. همچنین اگر دهانشویه بیش از حد و طولانی مدت استفاده شود ممکن است باعث تغییر رنگ دندان ها
شود. این مشکل بیشتر درمورد مصرف طولانی مدت دهانشویه های درمانی (بیش از یک هفته) مطرح است اما دهانشویه های معمولی نیز اگر طولانی مدت (۱۵ تا ۲۰ روز به صورت
مداوم) استفاده شوند، رنگ دندان را تغییر می دهند.
دهانشویه خانگی و طبیعی درست کنید!
بعضی دهانشویه ها برای خوشبو کردن دهان استفاده می شوند که البته کاربرد زیادی ندارند و خیلی مصرف آنها توصیه نمی شود. البته افراد می توانند بدون صرف هزینه
زیاد در منزل به راحتی دهانشویه طبیعی تهیه کنند. برای این کار کافی است مقدار کمی نمک را داخل آب حل کنید. این محلول باید آنقدر رقیق باشد که شوری آن حس نشود،
درست مانند سرم فیزیولوژیک که در داروخانه ها به فروش می رسد. اگر مقداری نعنا هم به آن اضافه کنید، می توانید از خاصیت خوشبو کنندگی نیز بهره ببرید.
مراقب باکتری های مفید دهان باشید!
گروهی از دهانشویه ها ضدعفونی کننده هستند. این دهانشویه ها اگر طولانی مدت استفاده شوند فلور میکروبی دهان را به هم می ریزند. درواقع با از بین بردن باکتری
های مفید باعث می شوند بعضی میکروب ها بیشتر رشد کنند. بنابراین فرد با مصرف طولانی مدت آنها ممکن است دچار قارچ داخل دهان شود. علاوه بر این دهانشویه ها به
هیچ عنوان نمی توانند به درمان آفت کمک کنند. اما دهانشویه ای که حاوی فلوراید است، می تواند به مقاوم شدن ساختمان دندان کمک و از پوسیدگی پیشگیری کند. اما
اگر پوسیدگی اتفاق افتاده باشد دیگر دهانشویه به هیچ عنوان نمی تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند.
گروهی از دهانشویه ها اثر درمانی دارند ازجمله دهانشویه های ضدعفونی کننده که معروف ترین شان کلرهگزیدین است. این دهانشویه ها معمولا برای جلوگیری از عفونت
بعد از جراحی دندان و … تجویز می شوند. گروهی دیگر از دهانشویه ها نیز بیشتر جنبه تجاری دارند و بدون نسخه پزشک قابل دسترسی هستند؛ از جمله دهانشویه های خوشبو
کننده. دهانشویه های حاوی فلوراید نیز باعث می شوند فلوراید وارد نسج دندان شود و مینای آن را در مقابل پوسیدگی مقاوم سازد. اما اگر پوسیدگی اتفاق افتاده باشد
حتما باید خارج و ترمیم شود و دهانشویه نمی تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند. باید درنظر داشته باشید که فلوراید یک ماده سمی است و اگر بیشتر از حد مشخصی وارد
بدن شود، به خصوص در کودکان می تواند مسمومیت ایجاد کند. بنابراین دهانشویه های فلورایددار و سایر دهانشویه های درمانی حتما باید با تجویز و زیرنظر دندانپزشک
مصرف شوند.
معایب دهانشویه های آنتی باکتریال
استفاده نامناسب از دهانشویه های ضــدعفونی کننده چند عارضه دارد؛ یکی اینکه اگر طولانی مدت مصرف شوند، فلور میکروبی طبیعی دهان را تحت تاثیر قرار می دهند.
به عبارت دیگر باکتری های مفید و بی تاثیر در پوسیدگی را هم از بین می برند. علاوه براین مصرف طولانی مدت آنها، به ویژه کلرهگزیدین، باعث بدرنگی دندان ها می
شود. این بدرنگی داخل درزهای دندان و در سطوح بین دندان های مجاور رسوب می کند و تمیز کردن دندان ها را بسیار دشوار می سازد.
دهانشویه آفت را درمان نمی کند!
آفت یک بیماری ویروسی عود کننده است، بنابراین دهانشویه های آنتی باکتریال در بهبود آن تاثیری ندارند. منتهی از آنجایی که محیط دهان را ضدعفونی می کنند ممکن
است از عفونت های ثانویه در اطراف زخم آفت جلوگیری کنند. همچنین اگر سوزش آفت باعث شود بیمار نتواند به خوبی مسواک بزند، دهانشویه می تواند در تمیز کردن کلی
محیط دهان به او کمک کند اما تاثیری روی خود آفت ندارد. به طور کلی افرادی که مشکل عمده دندان و لثه ندارند اصلا نیازی هم به دهانشویه نداشته چون بخش اصلی تمیز
شدن دندان و لثه ها با مسواک و نخ دندان است. دهانشویه وقتی استفاده می شود که بوی بد دهان یا عفونت لثه وجود داشته باشد یا اینکه بیمار از لحاظ پوسیدگی جزو
افراد پرخطر باشد که در این صورت دندانپزشک استفاده از آن را برای مدتی محدود به بیمار توصیه می کند.
مسواک و نخ دندان سپس دهانشویه!
برای استفاده از دهانشویه ابتدا باید دندان ها را مسواک زد و نخ دندان کشید. سپس می توان به مدت ۲۰ ثانیه دهانشویه را در محیط دهان قرقره کرد و بعد دور ریخت.
بعد از آن هم بهتر است نیم ساعت تا یک ساعت چیزی خورده نشود تا بتواند اثر خود را در دهان نشان دهد. البته اثرات دهانشویه خیلی کوتاه مدت است و بوی خوب آن حداکثر
تا نیم ساعت باقی می ماند.
منبع:
www.persianpersia.com
-مجله سبز
نداشتن دندان، مشکلات متعددی در پی دارد، کیفیت زندگی افت پیدا میکند و
به دلیل کاهش توانایی جویدن غذاها، انتخاب غذاها محدود میگردد، یعنی
نداشتن دندان باعث میشود غذاها را درست نجویم، لذا هر غذایی را دیگر
نمیتوانیم بخوریم. نداشتن دندان روی وضعیت تغذیهای و در نتیجه سلامت کل
بدن اثر میگذارد. همچنین باعث فرورفتگی صورت، بدجور صحبت کردن و ...
میشود.
از دست دادن دندان ها، دلایل متعددی دارد که افزایش سن از آنها نیست. در
اینجا تعدادی از این دلایل را بیان میکنیم.
1- تمیز نگه نداشتن دهان و دندانها باعث میشود باکتریهای تولیدکننده
اسید روی سطح دندان جمع شوند (پلاک دندان) و با از بین بردن مینای دندان،
سوراخهایی در دندان ایجاد کنند. همچنین باعث بیماریهای لثه میشوند که
بافت نگهدارنده دندان مثل رباطها و استخوانها را تخریب میکند. اینها
باعث افتادن دندان میشود.
2- حتی با رعایت بهداشت دهان و دندان، بایستی هر شش ماه یک بار نزد
دندانپزشک بروید تا دندانهای شما را معاینه کند. مراجعات نامنظم و دل
بخواهی به دندانپزشک باعث میشود علائم هشداردهنده از دست دادن دندان را
متوجه نشویم. ممکن است شما پلاکهای سختی را که زیر خط لثه وجود دارند،
نبینید و یا حرکت جزیی دندان خود را متوجه نشوید که این موارد نیاز به
درمان تخصصی دندانپزشکی دارند. اگر درمان به موقع شروع شود، میتوان
دندانی را که کمی حرکت کرده است، نگه داشت و حفظ کرد.
3- درمان به موقع از آسیبهای بزرگ بعدی جلوگیری خواهد کرد. به عنوان
مثال پر کردن دندان پوسیده، از آسیب بیشتر آن مثل رسیدن پوسیدگی به عصب
دندان جلوگیری خواهد کرد. آسیب پالپ داخلی دندان باعث مرگ بافت پالپ و
تجمع چرک در اطراف ریشه دندان میشود. اگر دندان خیلی آسیب دیده باشد،
دندانپزشک دیگر نمیتواند آن را نگه دارد و باید آن را کشید.
4- تغذیه ناکافی و نادرست به دلیل کمبود مواد مغذی در برنامه غذایی،
مقاومت دهان و دندانها را به عفونت کم میکند. کلسیم، مسئول فشردگی
املاح در استخوان نگهدارنده دندان است. دریافت کم کلسیم روی حفظ دندانها
موثر است و با افزایش خطر از دست دادن دندانها ارتباط دارد. به علاوه،
مصرف زیاد مواد غذایی شیرین (مثل آب نبات، شکلات و...) و غذاهای اسیدی
(مثل نوشابه گازدار)، دندانها و لثههای شما را خراب میکند.
5- آیا برای شما اتفاق افتاده است که در کودکی بر اثر زمین خوردن و یا
افتادن از جایی، دندان خود را از دست داده باشید. حتی اگر بعد از یک
حادثه و وارد آمدن ضربه به دهان، دندان نیفتد، ممکن است باعث ترک خوردگی
ریشه شود که چند ماه یا چند سال بعد باعث عفونت دندان میشود. عفونت باعث
از بین رفتن ریشه دندان و در نتیجه افتادن دندان میشود. ورزشهای
برخوردی مثل بوکس، فوتبال و... نیز باعث وارد آمدن ضربه به دندان و در
نتیجه شکستگی یا آسیب دندان و افتادن آن میشوند.
6- به هم ساییدن دندانها در دندان قروچه باعث ترک برداشتن و ساییدن و
شکستن دندانها میشود و فشار زیادی روی بافت نگهدارنده دندان وارد
میکند و باعث از بین رفتن استخوان اطراف دندان میشود. اگر استخوان
نگهدارنده دندان از بین برود، دندان شل میشود و میافتد.
7- جایگزین نکردن دندان افتاده باعث ایجاد یک سری مشکلات میشود که
دندانهای دیگر را تخریب میکند. وقتی یک دندان میافتد و یا کشیده
میشود، استخوان در برگیرنده آن تحلیل میرود. اگر دندان افتاده جایگزین
نشود (با بریج یا ایمپلنت یا دندان مصنوعی)، دندانهای کناری و مقابل آن
(در فک دیگر) وارد فضای خالی آن میشوند و مشکلات لثه را ایجاد میکنند
که منجر به افتادن بقیه دندانها میشود.
8- درست نکردن جای نامناسب دندانها میتواند باعث افتادن دندان شود. اگر
دندانهای شما به خوبی ردیف نشده باشند، تمیز کردن آنها خیلی سخت است.
چنین دندانهایی بیشتر دچار پلاک دندان و در نتیجه مشکلات لثه و بافت
اطراف دندان میشوند که از علل اصلی افتادن دندان است.
9- اثرات مضر کشیدن سیگار و نوشیدن الکل روی سلامت دندان به خوبی شناخته
شده است. بر اساس تحقیقات میتوان گفت افراد سیگاری دو برابر افراد
غیرسیگاری دندانهای خود را از دست میدهند. کشیدن سیگار و استفاده از
محصولات دخانی و نوشیدن الکل خطر ابتلا به بیماریهای لثه و در نتیجه
افتادن دندانها را افزایش میدهد. سیگار روی جریان خون لثهها نیز تأثیر
میگذارد و شدت بیماریهای دندانی را افزایش می دهد.
10- حتما میدانید بیماری دیابت به چشم ها، اعصاب، کلیهها و قلب آسیب
میزند و مقاومت بدن به بیماریهای عفونی را کم میکند و فرایند بهبودی و
التیام (مثلا التیام زخم ها) را آهسته مینماید. اما آیا میدانستید که
دیابت میتواند روی دندانها و لثه نیز تأثیر بگذارد؟ دیابت، قدرت دفاعی
و ایمنی بدن را کم میکند و تشکیل پلاک دندان را افزایش میدهد. در افراد
دیابتی، بیماری لثه بیشتر اتفاق میافتد، شدیدتر است و زمان بیشتری طول
میکشد تا بهبود یابد. در مراحل پیشرفته بیماری لثه، استخوان و بافت
همبند دهان از بین میرود و در نتیجه باعث افتادن دندان میشود.
--
---
حفظ سلامت دهان و دستگاه گوارش از جمله عوامل کلیدی و مهم در از بین بردن
بوی نامطبوع دهان است. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان پس از هر وعده
غذایی در درجه اول اهمیت برای از بین بردن بوی بد دهان است و در درجه دوم
نیز رژیم غذایی مناسب و در پی آن سلامت دستگاه گوارش برای رفع بوی
نامطبوع دهان اهمیت دارد. هرچند در مواقعی که امکان مسواک زدن نیست
میتوان با مصرف برخی مواد خوراکی مفید، بوی نامطبوع دهان را از بین برد.
در گزارشی به برخی از خوردنیهایی که خاصیت برطرفکنندگی بوی بد دهان را
دارند اشاره شده که به شرح زیر است:
سبزیجات تازه
جعفری یکی از شناختهشدهترین سبزیجات برای از بین بردن بوی بد دهان است
اما به این مفهوم نیست که دیگر سبزیهای تازه از این خاصیت برخوردار
نیستند. میتوان سبزیجات تازه همچون جعفری، نعنا و پونه را به تنهایی یا
همراه غذا خورد و یا به صورت دمنوش مصرف کرد.
ماست
مصرف روزانه ماست میتواند برخی از باکتریهای ناسالم در دهان را از بین
ببرد. همچنین نتایج یک بررسی نشان میدهد در افرادی که ماست بیشتر مصرف
میکنند میزان پلاکهای دهان و بیماریهای لثه کمتر است.
سیب و سایر موادخوراکی ترد
این گروه از موادخوراکی تاثیر مفید بر کاهش بوی بد دهان دارند. سیب،
هویج و موادخوراکی مشابه که باعث افزایش تولید بزاق دهان میشوند به
شستوشوی آن کمک میکنند.
زنجبیل
زنجبیل از مدتها پیش برای درمان مشکلات گوارشی استفاده شده است. همچنین
ترکیب زنجبیل تازه با لیمو و آب گرم میتواند یک محلول شستشوی مناسب برای
دهان باشد.
فلفل قرمز و موادخوراکی حاوی ویتامین C
ویتامین C عنصر خوراکی مهمی برای پیشگیری از بیماریهای لثه است که
میتوان با مصرف پرتقال و مواد خوراکی حاوی آن، این نیاز بدن را برطرف
کرد.
چای سبز
در حالی که اسیدها و آنزیمهای موجود در قهوه طعم دهان را نامطبوع
میکنند، چای سبز از بوی بد دهان میکاهد.
دانه رازیانه
دانه رازیانه در میان بسیاری از افراد به عنوان خوردنی مفید برای بهبود
عملکرد دستگاه گوارش شناخته شده است اما میتواند با خنثی کردن بوی
نامطبوع دهان، آن را از بین ببرد زیرا مصرف آن باعث افزایش بزاق شده و
نقش شوینده را ایفا میکند.
آب
به طور کلی آب به عنوان شوینده و تمیزکننده عمل میکند و ترشح بزاق دهان
را نیز افزایش میدهد.
آدامس نعناعی
آدامسهای بدون قند با افزایش ترشح بزاق، باکتریها و پلاکهای موجود در
دهان را از بین میبرند. همچنین باید توجه داشت آدامسهای حاوی قند خود
موجب ایجاد پلاک در دهان میشوند به همین دلیل باید از مصرف این نوع
آدامس خودداری کرد.
--